اعتبار قول هیئت دانان در رؤیت هلال

توضیح

بین علم تنجیم و علم هیئت, و منجّم و هَیَوى (و به قول عرب هاى امروزى: فلکى) فرق است و نباید آنچه را در مذمّت تنجیم و منجّّم در احادیث شریفه دیده مى شود, در شأن هیوى و فلکى دانست. توضیح این که:
(علم هیئت و یا علم فلک, مبتنى بر قواعد متین ریاضى و قضایاى رصین هندسى است که اگر محاسِب در عمل درست استخراج کند, نتیجه محاسبه او مطابق واقع خواهد بود. این علم شریف ممدوح عقل و شرع است و هیچ داناى بخردِ بینا و آگاه, انگشتِ اعتراض بر آن ننهاده است.
امّا احکام نجومى که از آن به (علم تنجیم) و (علم نجوم) تعبیر مى شود و مٌزاوِل به عمل آن را منجّم مى گویند, و سلسله قواعدى است که از اوضاع کواکب, احوال عالَم و آدمیان و سعد و نحس ایام و نظائر آنها تحصیل مى گردد, در آن ردّ و ایراد و طعن و اعتراض بسیار وجود دارد. و مراد معترضان این نیست که کواکب را اثر تکوینى در نظام هستى نیست که هیچ بخردى چنین تفوّه نمى کند, بلکه مقصودشان اعتراض بر مفیدِ علم قطعى بودنِ آن قواعد به وقوع حوادث است, از این روى که بشر چگونه مى تواند به تأثیرات و اسرار واقعى اوضاع و احوال کواکب دست یابد.