اقتضاها و امتناع‌های عقل‌گرایی در فقه سیاسی شیعه

توضیح

فقه سیاسی شیعه، بخشی از فقه عمومی است که از مبانی معرفتی مشتری برخوردار است. توجه به تفاوت های دونوع عقل گرایی متصلب و تحول پذیر در مبانی معرفتی فقه شیعه و الزامات و نتایج هر یک، اهتمام محوری مقاله حاضر است. در این راستا با تفکیک ساختاری دونوع از عقل گرایی در سنت فقهی شیعه، استدلال کردیم که تنها چنان عقل فقهی ای می تواند مقتضی متحول سازی فقه سیاسی از درون گردد که از ظرفیت های تکامل پذیری تاریخی برخوردار باشد. در مقابل، هر گونه عقل گرایی در فقه که در مقابل تکامل پذیری قرار گیرد، ابزار مناسبی برای پویاسازی فقه سیاسی نخواهد بود. عدم توجه به عقل فقهی تحول پذیر و منحصر کردن عقل گرایی در فقه شیعه به عقل متصلب، مهم ترین امتناع در عقل گرایی در حوزه فقه سیاسی است و در مقابل، توجه به عقل تحول پذیر در وضعیت ماقبل شرع، از اقتضاهای عقل گرایی در فقه سیاسی شیعه است.
واژه‌های کلیدی: فقه سیاسی شیعه، اقتضای عقل گرایی، امتناع عقل گرایی.