امکان سنجی به کارگیری هوش مصنوعی در ارزیابی ادله داوری از منظر فقه و حقوق

توضیح

زمینه و هدف: به کارگیری هوش مصنوعی در فرایند داوری، از جمله ارزیابی ادله، می‌تواند فرایند رسیدگی را تسهیل و تسریع نماید. هوش مصنوعی یک پدیده نوظهور بوده و به کارگیری آن در داوری در نقش مستقل یا تسهیل‌گر، می‌تواند چالش‌های فقهی و قانونی فراوانی را به همراه داشته باشد. از طرفی این ابزار هوشمند، پدیده‌ای نوظهور و مؤخر بر وضع قوانین موجود در زمینه داوری است، قاعدتاً استفاده از عنوان دقیق هوش مصنوعی در قوانین امکان‌پذیر نبوده است. ضروری است در راستای همگام‌شدن قوانین و فناوری، نسبت به تقنین در این حوزه اهتمام جدی ورزیده شود.
روش: این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای از جمله کتب و مقالات نگارش گردیده است.
ملاحظات اخلاقی: این تحقیق با تکیه بر اصول اخلاقی و امانتداری نگارش شده است.
یافته‌ها: با توجه به ماهیت خودارتقایی هوش مصنوعی و بهره‌گیری از روش‌ها و الگوریتم‌های نوین، به رسمیت‌نشناختن آن، خلاف عقل و عرف می‌باشد.
نتیجه‌گیری: نظر به اهداف تأسیسی و مراد مقنن در داوری، اختیارات و اراده طرفین در حل و فصل اختلافات بسیار پررنگ و مؤثر تلقی می‌گردد. مؤید این امر، بند 3 ماده 27 قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران می‌باشد که مقرر می‌دارد طرفین می‌توانند داوری را بر اساس عدل، انصاف یا کدخدامنشانه به جریان بیندازند. در مواد دیگر از این قانون، بی‌طرفی، استقلال و تساوی رفتار از اصول آمرانه ناظر بر داور می‌باشد. در جمع مقررات به نظر می‌رسد که طرفین می‌توانند قوانین ماهوی یا شکلی حاکم بر اختلافات خود را تعیین نمایند.
واژه های کلیدی: هوش مصنوعی، داوری، قانون داوری تجاری بین‌المللی، مبانی فقهی.