انگیزه بخشی در زمینه پرورش عدالت از منظر فقه تربیتی

توضیح

«انگیزه»، عاملی اســت که شخص را به انجام عمل، با میل و اراده خویش متمایل می‌سازد. معمولاً واژه انگیزش فرایندی است که موجب برانگیختگی، هدایت و احیای رفتار می‌شــود. از طرفی پرورش عدالت، یکی از اهداف بعثت انبیاء بوده و ایجاد انگیزه، نقش مهمی در گرایش افراد به ســوی عدالت دارد. در رابطه با «انگیزه‌بخشی در زمینه پرورش عدالت» پژوهش مستقلی صورت نگرفته است و آثار متعددی که درباره انگیزش نگاشته شده، اولاً: فاقد رویکرد فقهی بوده و حکم «انگیزه‌بخشی در زمینه عدالت» معین نشده است؛ ثانیاً: «روش‌های ایجاد انگیزه» نیز تبیین نشده است. هدف این مقاله، شناسایی حکم انگیزه‌بخشی و روش‌های ایجاد انگیزه در زمینه عدالت است. این پژوهش با روش تحلیل و اجتهاد بر مبنای قرآن و منابع روایی، به این نتایج دست یافته است: الف) بر اساس آیات قرآن اگر انگیزه لازم برای رعایت عدالت و پرورش آن در سطح جامعه نباشد، انگیزه‌بخشی واجب است و همه مکلفان، بایستی با ایجاد انگیزه، افراد جامعه را به سوی عدالت متمایل سازند. ب) در زمینه پرورش عدالت می‌توان به روش‌های انگیزه‌بخشی مانند موعظه، تشویق، انذار، تبشیر، امر و نهی تمسک جست. ج) با توجه به ادله قرآنی و روایی، حکم این روش‌ها استحباب است اما حکم به‌کارگیری روش «امر ونهی» الزامی است. لذا امر و نهی کردن به عدالت لازم و ضروری است. د) روش‌های انگیزه‌بخش حاکمان، سلاطین و همه مکلفان را شامل می‌شوند.
واژه‌های کلیدی: انگیزه بخشی، پرورش عدالت، فقه تربیتی