توضیح

از این رو امروزه در کشورهای عربی مهمترین محور پایان نامه نویسی در دانشگاهها, رجوع به گذشته و شناساندن یکی از متفکران مسلمان و ارزیابی انتقادی نظریاتشان است و به همین خاطر بسیاری از پایان نامه های دانشگاهی درباره پیشینیان است, البته شاید منحصر کردن علل این رویکرد, به (جذابیت) آن, ساده کردن مسأله باشد و لازم باشد که به دنبال دلایل جدی تری بود; از جمله آسان بودن کار, نداشتن پیامد خاصی و…, اما به هر صورت بررسی دیدگاه فقیهان مسلمان, امروزه نیز می تواند کارگشا باشد. این سؤالات حریف را از میدان به در نمی برد و پاسخ آنان به این سؤال ـ یا نقض ـ آن بود که حکمت وضو طهارت است و خداوند از بنده اش به هنگام نماز طهارت را خواسته است, اما چون امکان دست نیافتن به آب بسیار است و ترک طهارت در این حالات بتدریج بنده را تنبل و در اجرای اوامر مولا کاهل می کند, برای اینکه این حالت پیش نیاید و بنده همواره آماده و هشیار باشد, تیمم تشریع شده است. همه اینها درست; اما آنچه نزد پیشینیان تنها همچون دانه ای بود, به دست شاطبی درختی شد و قطعات پراکنده این راهنمای فهم شریعت با فکر شاطبی در جای خود نشست و ایده مقاصد به وسیله او به نظریه ای هماهنگ با نتایجی مشخص جلوه گر شد. البته شاطبی خود در عبادات قائل به تعلیل نیست و دچار نوعی اشعری گری پنهان است و آن را طی قاعده ای مشخص بیان می کند, اما در مجموع می کوشد بر اساس این نظریه شریعت و احکام آن را تعلیل کند.
واژه‌های کلیدی: شاطبی، مقاصد، دین، شریعت، احکام، تعلیل، حکمت، اجتهاد، نماز، مقاصد شریعت.