بازاندیشی در مبنای فقهی حقوقی هزینه دادرسی

توضیح

در قانون جمهوری اسلامی ایران، احقاق حق و دادخواهی مستلزم پرداخت هزینه دادرسی است. در بررسی فقهی حقوقی هزینه دادرسی، باید بین دیدگاه فقها و حقوق‌دانان تفکیک قائل شد. نگاه فقها نسبت به پرداخت هزینه دادرسی در دایرۀ حکم اولی، دائر مدار حرمت و جواز است، درحالی‌که حقوق‌دانان ناظر به جواز، الزام و یا عدم جواز سخن گفته‌اند. در بررسی فقهی، ابتدائا باید معادل فقهی هزینه دادرسی موردتوجه قرار گیرد. به نظر می‌رسد در فقه، هزینه دادرسی معادل اجرت بر قضا و اجرت خدمات قضایی است؛ ادله‌ای که در فقه برای توجیه هزینه دادرسی مطرح شده، عبارت‌اند از: اصل و قاعده احترام عمل مسلم، مالیات و درآمدزایی دولت و پرداخت عوض در برابر خدمات قضایی. حقوق‌دانان نیز، به جلوگیری از ادعای واهی تمسک کرده‌اند که از لحاظ فقهی، از باب حکم ثانوی توجیه دارد.
واژه های کلیدی: هزینه دادرسی، اجرت بر قضا، خدمات قضایی، مالیات، ادعای واهی.