برتری تکافل بر بیمه از منظر عدالت اقتصادی

توضیح

در اسلام، عدالت اقتصادی برپایه دو بعد توازن اجتماعی و تکافل اجتماعی قابل بررسی است. از بعد توازن اجتماعی ریشه کن نمودن فقر از جامعه اسلامی مورد نظر است و از بعد تکافل اجتماعی که گاه از آن به عنوان همیاری عمومی نیز یاد کرده­اند، در واقع به مسئولیت اجتماعی هر فرد در برخورد با مشکلات موجود در جامعه اشاره می­شود. امروزه تکافل به­عنوان یکی از الگوهای پرکاربرد در پوشش ریسک و بیمه مورد توجه اندیشمندان حوزه مالیه اسلامی و نیز فعالان بازارهای مالی در کشورهای مختلف جهان است. سازوکار کلی عملیات تکافل این گونه است که متکافلین تحت یک قرارداد شرعی، مبلغی را به­عنوان هبه به صندوق تکافل پرداخت می­کنند و در مقابل این مبلغ خدمات معینی (مانند پرداخت خسارت و ...) را دریافت می­کنند. منابع صندوق تکافل نیز در طرح­هایی که ماهیت شرعی دارند سرمایه­گذاری گردیده و از محل سرمایه­گذاری عوایدی حاصل می­شود. شرکت تکافل از این عایدی مبلغی را به ­عنوان حق­الزحمه (که قبلا بین اعضا و شرکت به توافق رسیده) دریافت می­کند. اصل کفالت همگانی به­عنوان یکی از اصول اساسی نظام اقتصادی اسلام بر این الگو حاکم است. براساس این اصل، افراد اجتماع نسبت به یکدیگر مسئولیت متقابل دارند و باید کفالت یکدیگر را بر عهده گیرند. بر این اساس، در این الگوی پوشش ریسک برخلاف بیمه رایج که فعالیتی سودمحور است عدالت اقتصادی به خوبی تحقق می­یابد.
واژه‌های کلیدی: ریسک، پوشش ریسک، بیمه، تکافل، صندوق تکافل