بررسی احادیث «سه‌هفت‌سال» از منظر فقه تربیتی

توضیح

در شماری از روایات اسلامی از سه دوره رشد و تربیت کودک و نوجوان سخن گفته شده است و حسب اطلاع، این احادیث به‌صورت مفصل و روشمند موردبررسی حدیثی و فقهی قرار نگرفته است. نوشتار حاضر درصدد است احادیث «سه هفت‌سال» را مبتنی بر روش‌شناسی اجتهادی و با رویکرد فقه تربیتی بررسی نماید. برای این منظور در ابتدا احادیث گردآوری و تک‌تک موردبررسی دقیق سندی و رجالی قرار گرفت و در ادامه مباحث دلالی در سه محور حکم (واجب و مستحب)، متعلق حکم (کودک و نوجوان) و موضوع حکم (تجویزات تربیتی) مطرح شد. در بحث حکم از مباحث بنیادینی چون مولوی یا إرشادی بودن این روایات و نیز إخباری یا إنشایی بودن آنان و نیز حکم مستَنبط آن بحث شد و این نتیجه حاصل شد که این روایات دارای مولویّت است و می‌تواند حاوی تجویز تربیتی شرعی باشد. در محور دوم معنای کودک در این روایات به‌مثابه متعلق حکم موردبررسی قرار گرفت. و در محور سوم موضوع حکم و تکالیف و تجویزات تربیتی مربوط به هر مرحله به تفصیل موردبررسی و نسبت‌سنجی قرار گرفت و براساس روایات فوق چنین نتیجه‌گیری شد:
آزاد نهادن کودک و ایجاد شرایط بازی وی در هفت‌سال اول استحباب دارد؛
ملازمت و همراهی با کودک و آموزش قرآن در هفت‌سال دوم مستحب است؛
آموزش و پرورش ارزش‌های دینی و تاکید بر تربیت خانوادگی در هفت‌سال سوم، دارای استحباب است.
واژه‌های کلیدی: اصول تربیتی، حدیث تربیتی، تفسیر تربیتی، بازی، مراحل تربیت