بررسی تطبیقی ماهیت حیات پایدار نباتی و احکام جزایی آن از منظر فقه اسلامی

توضیح

واکاوی پیرامون موضوع«ماهیت حیات پایدار نباتی و احکام جزایی آن از منظر فقه اسلامی» اولاً در باب اصطلاح شناسی و مفهوم شناختی، حاکی از این بود که اصطلاح حیات پایدار نباتی در پزشکی با اصطلاح حیات مستقر در فقه کاملاً دو مفهوم متفاوت و جداگانه‌ی هستند، زیرا که حیات مستقر در فقه، به مفهوم حیاتی است که ذی‌حیات از فعالیت‌های ارادی مانند نطق، حرکت، احساس و تفکر و... برخوردار است و از منظر دانش فیزیولوژی منشأ استقرار آن بافت‌ها و سلول‌های نیمکره‌های مغزی است. اما حیات پایدار نباتی در اصطلاح پزشکی، به معنی حیاتی است که ذی‌حیات تنها از فعالیت‌های غیر ارادی مانند رشد، نشو، نمو، ضربان قلب، تنفس، گوارش و... برخوردار است، و از منظر داده‎های علم الاعضاء منشأ استقرار آن بافت‌ها و سلول‌های ساقه‌ی مغز می‌باشد. ثانیاً در باب حکم یابی، قصاص در جنایت منجر به حیات نباتی به دلیل عدم امکان آن ثابت نیست، ولی ضمان جنایت و یا جنایات منجر به حیات پایدار نباتی، بنابر قولی در صورتی که ناشی از یک ضربه و طولی باشند، در ضمان چندین جنایت حیات پایدار نباتی تداخل می‌کنند و بنابر قول دیگر طولی و عرضی بودن جنایات ناشی از یک ضربه در وحدت ضمان تأثیری ندارند؛ اما بنابر قول مشهور به رغم ضمان داشتن چندین جنایت حیات پایدار نباتی، هر جنایتی اعم از این که ناشی از یک و یا چندین ضربه باشد هرکدام ضمان خود را دارد. ثالثاً بررسی روایی در مورد جنایت به فرد دچار حیات نباتی، بیانگر این بود که احکام جزایی جنایت به هر مرحله‌ی از حیات (حیات نباتی، حیات حیوانی) متناسب با همان مرحله است؛ بنابراین جنایت به هر مرحله‌ای، احکام جزایی متفاوت با مرحله‌ی دیگر را دارد. رابعاً، تحقیق حاکی از این بود که فرد دچار حیات پایدار نباتی دقیقاً در مرحله‌ی حیات جنین کامل قبل از ولوج روح قرار دارد، زیرا جنین کامل قبل از دمیده شدن روح در وی، دارای نشو، نمو، رشد، ضربان قلب، تنفس، و عمل گوارش می‌باشد و جنایت منجر به مرگ وی درفقه، احکام جزایی متناسب به همین مرحله را دارد، بنابراین براساس ضابطه (حکم متناسب با هر مرحله) جنایت منجر به مرگ فرد دچار حیات پایدار نباتی، نیز همین احکام جزایی جنایت به جنین قبل از دمیده شدن روح را در پی دراد و ضمان جنایت به اعضای وی به نسبت ضمان کل که برای وی تعیین شده است، خواهد بود.
واژه های کلیدی: حیات، حیات نباتی، حیات پایدار، حیات مستقر، حیات غیر مستقر و احکام جزایی.