عنوان
بررسی تطبیقی ماهیّت و حکم سرقفلی در قانون مدنی ایران و فقه اهل سنّت
نویسنده
اصطلاحنامه
بررسی تطبیقی | سرقفلی -- ایران (Goodwill (Commerce) -- Iran) | سرقفلی -- قوانین و مقررات -- ایران (Goodwill (Commerce) -- Law and legislation -- Iran) | سرقفلی (فقه) (Goodwill (Commerce) (Islamic law)) | فقه اهل سنت (Islamic law, Sunnites) | قانون مدنی -- ایران (Civil law -- Iran) | مالک و مستاجر -- ایران (Landlord and tenant -- Iran) | مالک و مستاجر -- قوانین و مقررات -- ایران | مشروعیت (Legitimism)
ناشر
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، زمستان 1401، شماره 29، ص.: 203-226.
تاریخ نشر
1401
توضیح
فقهای اهل سنّت درباه سرقفلی دو دیدگاه متفاوت دارند؛ گروهی با استناد به عرف و مصلحت شرعی قائل به جواز آن شده‌اند. گروهی دیگر، سرقفلی را به‌دلیل عدم مستند شرعی و پیامدهای منفی، نامشروع دانسته‌اند. در این نوشتار دیدگاه قائلین به جواز مورد تأیید قرار گرفته است مبنی بر این که دریافت مبلغ سرقفلی به ازای هر یک از انواع سرقفلی خالی از اشکال و ایراد شرعی بوده و با قانون روابط مؤجر و مستأجر مصوب 1376 هماهنگی و مطابقت دارد. حالاتِ توجیه شرعیِ دریافت مبلغ سرقفلی می‌تواند در ازای شهرت و موقعیّت ممتاز محلّ، یا بابت خرید منفعتِ سکونت دایمی در محلّ مزبور، یا در ازای گذشت مالک از حقّ خود در ملکیّت منفعت باشد، حتّی اگر مالک منفعت، مالکِ عین نباشد. نتیجه استقراء در آرای فقهای اهل سنّت و قانون مدنی ایران و متون حقوقی آن است که شش نوع سرقفلی ملک و عقار وجود دارد و در همه این انواع، فقه اهل سنّت و قانون مدنی ایران با هم مطابق و همنوا هستند مگر در نوع ششم (سرقفلی عرفی) که در برخی متون حقوقی بیشتر به اختلاف لفظی تا اختلاف ماهوی می‌ماند.
واژه های کلیدی: سرقفلی، خلوّ، اجاره، اهل سنت، قانون مدنی.