توضیح

یادداشت: عنوان انگلیسی: A Comparative Analysis of the Degree of Utilization of Reason in Jurisprudence before and after the Akhbaris (with emphasis on the views of Astrābādī and Baḥrānī)
عقل به عنوان یکی از منابع استنباط احکام مورد پذیرش فقیهان بوده است. عقل هم به صورت مستقل و هم به عنوان ابزار فهم در خدمت دیگر منابع فقهی کاربرد داشته است. با ظهور اندیشه اخباری، بزرگان این اندیشه همچون استرآبادی و بحرانی با تأکید بر توقیفی‌بودن احکام، عدم امکان درک مصالح و مفاسد توسط عقل و عدم تلازم میان درک حسن و قبح ذاتی و وجوب و حرمت، استفاده از این منبع برای استنباط احکام را زیر سؤال بردند. در این مقاله با بررسی موردی برخی فروع فقهی نشان داده شد که رویکرد به عقل در فقه قبل از اخباری‌ها در باب‌های مختلف فقهی (چه عبادات و چه معاملات) بیشتر بوده است و فقیهان پس از اخباری‌ها به دلیل عقلی کمتر توجه کرده‌‌اند. افزون‌براین‌ فقیهان بعد از اخباری‌ها نیز به نارسایی حکم عقل در موارد متعدد اذعان کرده‌‌اند، در‌حالی‌که چنین تعبیرهایی در فقه پیش از اخباری‌ها دیده نمی‌‌شود.
واژه‌های کلیدی: نارسایی دلیل عقلی، اندیشه اخباری، منابع استنباط، رویکرد اخباری، درک عقل.