عنوان
بررسی حکم فقهی مجسمه سازی
نویسنده
اصطلاحنامه
اباحیه (Ibahiyah) | بت پرستی (Idiolatry) | تصویر (Image) | حرمت | حکم | شمایل ها (Icons) | عزت (Glory) | مجسمه سازی (Sculpture)
ناشر
فصلنامه مقالات و بررسیها، زمستان ۱۳۸۱، شماره ۹۶۳، ص.: ۱۵۵-۱۷۷.
تاریخ نشر
۱۳۸۱
توضیح
در این مقاله ابتدا موضوع مجسمه سازی در آیات و روایات به طور مختصر بررسی شده و سپس به ذکر اقوال فقهاء در دو قسمت پرداخته شده است. در قسمت اول نظر فقهای شیعه که به پنج قول محدود می شود، ذکر شده است که عبارتند از:
1- حرمت مطلق تصویر (اعم از حیوان و غیر حیوان، مجسمه و نقاشی)
2- عدم حرمت مطلق تصویر (اعم از حیوان و غیر حیوان، مجسمه و نقاشی)
3- حرمت خصوص مجسمه اعم از حیوان و غیر حیوان
4- حرمت مجسمه و نقاشی خصوص حیوان
5- حرمت خصوص مجسمة حیوان فقط
در قسمت دوم اقوال مذاهب اربعة اهل سنت ذکر شده است. سپس به ادّلة فقهای شیعه در مورد حرمت ساختن مجسمة حیوان پرداخته شده است. البته با توجه به عدم وجود دلیل قرآنی و عدم دلالت عقل بر حرمت «مجسمه سازی برای اغراض مفید»، قائلین بر حرمت فقط به اجماع و روایات تمسک نموده اند که هر دو دلیل مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. تمسک به اجماع با توجه به منتفی بودن اجماع محصّل و قائل شدن برخی از بزرگان به جواز و نیز مدرکی بودن اجماع مردود شناخته شده است. قسمت اعظم مقاله به نقد و بررسی دلالت و روایات مورد تمسک قائلین به حرمت، اختصاص یافته است. این روایات به پنج دسته تقسیم شده و به طور جداگانه از حیث سند و دلالت مورد رسیدگی قرار گرفته و با توجه به ضعف سندی برخی از آنها و ناتمام بودن دلالت بقیه، این طور نتیجه گیری شده است که این روایات تنها بر کراهت ساخت مجسمة جاندار (در آنجا که غرض عقلانی و مشروعی بر آن مترتب نبوده باشد) دلالت می کند.
واژههای کلیدی: اباحه؛ بت پرستی؛ تصویر؛ تمثال؛ حرمت؛ حکم؛ مجسمه سازی