بررسی شیوه جبران خسارت در بیمه اسلامی (تکافل) و بیمه اتکایی از منظر حقوق شهروندی

توضیح

جبران خسارت مهم‌ترین نقش بیمه است. قلمرو خسارت در بیمه بسیار فراتر از تعاریف قانون مدنی در باب ضمان قهری است. چرا که بیمه‌ها هم در برابر خسارات قراردادی و هم خسارات قهری مسؤولند. براساس ملاحظات اخلاقی و اصول حاکم بر روابط اجتماعی بیمه مکلف به جبران تمام خسارات وارده به زیان‌دیده و اعاده به وضع سابق است. اما گاهی اوقات میزان خسارات وارده به بیمه‌گذار تا حدی است که شرکت بیمه قادر به جبران خسارت نیست درنتیجه شرکت‌های بیمه ابتدایی می‌کوشند تا با تقسیم مسؤولیت به موجب عقد بیمه اتکایی از میزان مسؤولیت خود بکاهند. تکافل یک عقد بیمه اسلامی است که با ایجاد تضامن میان شرکت‌کنندگان تقسیم ریسک می‌کند. حال سؤال اساسی اینجاست که شهروندان جامعه چگونه می‌توانند از طریق بیمه اتکایی و تکافل جبران خسارات خود را بخواهند و نحوه عملکرد این دو نهاد برای جبران خسارت به چه ترتیبی می‌باشد؟ از نتایج این پژوهش این است که در بیمه‌های اتکایی به طرق جبران خسارت نسبی و غیر نسبی، جبران خسارت در قرارداد مازاد خسارت در مدت معین، جبران خسارت در بیمه اتکایی اجباری و اختیاری صورت می‌گیرد و در تکافل نیز بر اساس مدل‌های مضاربه و وکالت به‌عنوان دو مدل رایج جبران خسارت صورت می‌پذیرد. هدف این پژوهش معرفی راهکاری کاربردی برای جامعه شهروندی اسلامی در جهت جبران خسارت توسسط بیمه‌ای اسلامی و فاقد ایرادات فقهی وارد بر بیمه است. درنتیجه در صورت تبیین علمی و قانون‌گذاری مناسب می‌توان تکافل را به‌عنوان جایگزین مناسب برای بیمه‌های اتکایی متعارف معرفی نمود. روش پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی است که با شیوه اسنادی و کتابخانه‌ای، اطلاعات جمع‌آوری شده است.
واژه های کلیدی: بیمه، تکافل، بیمه اتکایی، جبران خسارت، ضمان قهری.