بررسی فقهی عقود مرابحه، خرید دین و استصناع

توضیح

"2-کسی که جنسی را به بیع مرابحه می‌فروشد،باید به شرایط زیر عمل کند: الف-هم بایع(فروشنده)و هم مشتری باید رأس المال(قیمت اصل مال یا ارزش سرمایه)و مقدار سود را در وقت عقد بدانند،یعنی رأس المال و سود باید برای بایع و مشتری در زمان عقد معلوم باشد و در صورتی که معلوم نباشد،آن معامله باطل است(زین الدین بن علی عاملی،بی‌تا،ج 1،ص 317). 5-نظریه پنجم که شیخ طوسی آن را پذیرفته،این است که بیع دین به کمتر صحیح است ولی مشتری بیشتر از آن مقدار که به طلبکار پول داده است نمی‌تواند از بدهکار بگیرد و ذمه بدهکار از ما بقی دین،بری می‌شود(محمد ابن حسن طوسی،1400 ق،ص 310). به دیدگاه‌های مذکور،اشکالاتی به شرح زیر وارد است: 1-در صورتی که استصناع به عنوان بیع سلف در نظر گرفته شود، شرط پرداخت ثمن در مجلس عقد،موجب محدودیت قرارداد استصناع می‌شود،زیرا در غالب موارد استصناع،در حین عقد بهایی پرداخت نمی‌شود یا مقدار کمی از بها پرداخت می‌شود. این اشکال را می‌توان بدین صورت پاسخ داد که طبق نظر مشهور فقها،تمام شرایط بیع سلم از جمله دریافت قیمت پیش از متفرق شدن فروشنده و خریدار از مجلس عقد در این قرارداد نیز باید موجود باشد. اما استصناع یا قرارداد سفارش ساخت، قراردادی بین دو شخص حقیقی یا حقوقی،مبنی بر تولید کالای خاص یا احداث طرح ویژه است که در آینده ساخته و قیمت آن نیز در زمان یا زمان‌های توافق‌شده به صورت نقد یا اقساط پرداخت شود. (3)-آرای مراجع از مقاله«چگونگی کاربرد عقد استصناع در قانون عملیات بانکی بدون ربا»نقل شده است که توسط آقایان محمد نقی نظرپور و اکبر کمیجانی در مجله اقتصاد اسلامی شماره 30 به چاپ رسیده است."
واژه‌های کلیدی: استصناع، عقد، بیع، دین، قرارداد، فقهی، عقد استصناع، معامله