بررسی فقهی ممنوعیت منت پذیری و مصادیق آن

توضیح

 بخش زیادی از آموزه های دینی در خصوص رعایت هنجاری های اخلاقی هستند. این هنجارها به طرق مختلف وارد احکام فقهی نیز شده اند و همپوشانی میان برخی مسائل مربوط به این دو دانش را رقم زده اند. از جمله ی هنجارهای اخلاقی مؤکد در روایات, لزوم حفظ عزت نفس بوده که برخی مصادیق آن در قالب قاعده ی فقهی «عدم الزام به پذیرش منت» نمود دارد. البته قاعده ی یادشده به ندرت مورد تصریح یا کاوش مستقل فقهی بوده و معمولاً به عنوان کبرای خفی در استدلال ها استفاده شده است. اندک بودن مباحث تحلیلی در این مورد را می توان ناشی از همین مسئله دانست. در نوشتار حاضر, ضمن احصا و دسته بندی احکام صادرشده در این خصوص, ماهیت فقهی «منت پذیری» و ارتباط آن با قواعد فقهی مربوط تحلیل و بررسی خواهد شد. به نظر می رسد «منت پذیری» به عنوان گونه ای از ضرر به آبرو, ذیل قاعده ی لاضرر قرار می گیرد. همچنین ممنوعیت منت پذیری شاید به عنوان قاعده ای مستقل و برگرفته از هنجار اخلاقی «لزوم حفظ عزت نفس» در نظر گرفته شود.
واژه‌های کلیدی: حرج، ضرر، قبح اخلاقی، منت پذیری