بررسی فقهی وضعیت نسب در شبیه‌‌سازی انسانی

توضیح

در طول تاریخ بشر هر گاه کشف، اختراع یا نظریه‏ای انقلابی و غیرعادی پدید آمده، ابتدا برآشفتگی منظومه معرفتی و ارزشی زمانه خویش را در پی داشته است. مسأله شبیه سازی انسان نیز شاید قابل قیاس با چنین وضعیت هایی باشد که دیر یا زود در زمینه معرفتی و ارزشی زمانه، جای مناسب خود را (البته همراه با تأثیر و تأثر متقابل) خواهد یافت. چشم انداز ساخت انسان از طریق فناوری شبیه سازی، نگرانی ها و دغدغه های گسترده ای را در میان اندیشمندان دین، اخلاق و حقوق ایجاد کرده است. شبیه سازی عبارت است از تولید مثل و ایجاد موجودی مشابه نسخه اصلی به طریقه ای غیر جنسی. آنچه در این مقاله بدان توجه شده، بحث «نسب» در شبیه سازی انسانی است. دو دیدگاه تاکنون پیرامون نسب در شبیه سازی از سوی فقهای معاصر ابراز شده است. دیدگاه نخست بیان می دارد که به دلیل عدم لقاح طبیعی یا ترکیب اسپرم و تخمک یا همان سلول جنسی زن و مرد، نسب در شبیه سازی انسانی موضوعیت ندارد و منتفی است و بدین طریق قائل به فقدان نسب است. طرفداران دیدگاه دیگر به دلیل فهم عرف و صدق عرفی عنوان تولد، به وجود نسب در شبیه سازی باور دارند و در نتیجه معتقدند اگر صاحب سلول مذکر باشد پدر کودک کلون شده به حساب می آید و اگر صاحب سلول مؤنث باشد مادر به حساب خواهد آمد. نظر مختار این است که اولاً نسب در شبیه سازی وجود دارد؛ ثانیاً پدر و مادر صاحب سلول به‌عنوان پدر و مادر فرزند کلون شده و به بیان دیگر، صاحب سلول و فرزند حاصل از صاحب سلول، دوقلوی هم محسوب می شوند.
واژه‌های کلیدی: نسب، شبیه سازی، انسان، ثابت بودن نسب، دوقلو