بررسی فقهی و حقوقی مالیت و مالکیت داده های دیجیتال در فضای سایبری

توضیح

در این نوشتار در بررسی دقیق مالیت و مالکیت داده‎های دیجیتال، آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرده‎ایم: (۱) داده‎های دیجیتالی که مصداق خارجی برای آن‌ها وجود دارد. فضای سایبری بستری برای اموال فکری مانند نرم‎افزارهای رایانه‎ای است که در قالب داده‎های دیجیتال موجودند. (۲) داده‎های حجیمی که ذاتاً قابل تحقق در خارج هستند اما به دلیل حجم زیاد و زمان‎بر بودن، تاکنون به دلیل مختصات فضای سایبری تنها در این فضا وجود پیداکرده‌اند. (۳) داده‎هایی مانند دامنه و میزبانی که لوازم فضای سایبری محسوب می‎شوند و معادل خارجی برای آن‌ها وجود ندارد بلکه به فراخور فضای سایبری موجودیت پیداکرده‌اند. مالیت داده‎های دیجیتال از یک‎سو با دارا بودن ارزش اقتصادی و از سوی دیگر با رجوع به اقسام مال در فقه و حقوق شناخته می‌شوند. مالکیت نیز به معنای استیلا پذیری و تسلط برای داده‎های دیجیتال به دلیل وجود امتیاز تصرف در آن‌ها (مالیت) قابل‌پذیرش است. در این نوشتار با توجه به خصوصیات هر دسته از داده‎های دیجیتال، و ویژگی‎های اموال در فقه و حقوق، هرکدام ذیل یک نظام حقوقی قرار می‌گیرد: دسته اول و دوم داده‎ها به‌عنوان حقوق معنوی، ذیل نظام اموال فکری و نحوه مالکیت آن‌ها قرار می‎گیرند. لوازم فضای سایبری نیز به‌عنوان متلقات زیرساخت آن شامل سخت‎افزارها (عین) می‎شوند و منافع حاصل از آن‌ها و هم‎چنین مالکیت این داده‎ها ذیل نظام اموال مدنی موردبررسی قرار می‎گیرد.
واژه‌های کلیدی: مالیت، مالکیت، داده‎ دیجیتال، فضای سایبری، حقوق معنوی، منفعت اعیان