توضیح

معاملات فردایی، مبادلاتی در پایان یک روز معاملاتی، براساس پیش­بینیِ­ قیمتِ روزِ آینده است که در بستر گروهی متشکل از تعدادی اعضاء دارای اعتبار زیر نظر یکی از آنها به عنوان رئیس گروه که عهده­دار اخذ تضامینی متناسب با فعالیت اعضاء است، انجام می­پذیرد. از یک سو خصوصیاتی همچون فقدان نهاد ناظر قانونی خارج از گروه، نبود هیچ‌‌گونه قرارداد مکتوب‌ فی ما بین، امکان انجام غیرحضوری، موضوعیت نداشتن تحویل‌ مورد معامله، سهولت و جذابیت فوق العاده­ی برای طیف گسترده ای از مخاطبین این معاملات فراهم آورده است. از سوی دیگر شبهاتی نسبت به مشروعیت معاملات فردایی مطرح است که بعضاً منشا وضع محدودیت­هایی نیز گردیده است. این نوشتار با عنایت به نقش روشنگری فقهی مساله همپای ورود قوانین شریعت در صحنه عملی جامعه، به شیوه­ی توصیفی – تحلیلی و بررسی منابع کتابخانه­ای درصدد احصاء و ارزیابی موارد محتملی است که مشروعیت معاملات فردایی را مخدوش ­می­سازد. نتایج حاکی از آن است که به جهاتی از قبیل تطبیق قسمی از قمار بر آنها، غرری بودن ارکان معامله در فرض لحاظ معامله فردایی به صورت تقابل تعهدها، عدم جواز تصرف در عوض حتی با رضایت مالک در فرض غالب که اشخاص به عنوان وفای به عقد تسویه می­کنند، تردید در پذیرش ریسک و خطر پذیری به عنوان منشا مشروع سود و تحمیل ضرر به سایرین ناشی از گشوده­بودن مجرای فعالیت­های سوداگرانه، مشروعیت این معاملات مخدوش است.
واژه های کلیدی: معامله فردایی، تاوان، غرر، ضرر، ربا.