بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق (۱) و (۲)

توضیح

برخی از قواعد حقوقی وجود دارد که گاه تصور می‌شود هیچ گونه ارتباطی با اخلاق ندارند، مانند مقررات حمل و نقل یا برخی از مقررات مربوط به آیین دادرسی. ولی می‌توان گفت که این دسته از مقررات نیز هر چند به ظاهر ارتباطی با اخلاق ندارند، قواعد اخلاقی نیز محسوب می‌شوند؛ زیرا نتیجه آنها خیر، سعادت و منفعت عمومی است و تحقق منفعت عمومی جزء قواعد اخلاقی است. علاوه بر این قاضی می‌تواند با نگاه و توجه به اوضاع فردی و اجتماعی متهم و ندامت وی از ارتکاب بزه و تأثیر آن در آینده‌سازی خود و خانواده و بستگانش کیفر او را تخفیف داده یا معلق سازد، که این خود بازتاب دیگر اخلاق در فقه و حقوق است. پس می‌توان ادعا کرد که اگر نیروهای بازدارنده و دارنده اخلاقی سبب عمل به تکلیف و منع تخلف از آن‌را در انسان به وجود نیاورد، هیچ نیرویی حتی احکام و قواعد فقهی و حقوقی نمی‌تواند این مهم را فراهم کند.
واژه‌های کلیدی: اخلاق، فقه، حقوق، وحی الاهی، رفتار، قلمرو فقه، احکام.