تأثیر جامعه بر فقه با تأکید بر آرای امام خمینی قدس سره

توضیح

فقه به‌عنوان یک دانش نقلی ـ وحیانی که متکفل رفتار مکلفین است، به بررسی هنجارهای فردی و اجتماعی می‌پردازد. البته این دانش، علاوه بر کتاب و سنت، از عقل و اجماع هم استفاده می‌کند، به‌ علاوه فقه شیعه یک فقه فعال، مطابق با شرایط و زمینه‌های اجتماعی و تابع زمان و مکان است، ازاین‌رو توان پاسخگویی نیازهای متغیر افراد و جوامع را دارد. این تبعیت، به‌معنای نادیده گرفتن ثابتات احکام الهی و عرفی‌سازی نیست. بلکه ازآنجایی‌که احکام الهی موضوع محور می‌باشند، همچنان‌که استحاله یا رفع مانع یا حصول شرط در مسیر زمان، پدیده‌ها را یا از وضعیت یک حکم فقهی خارج می‌کند، یا زیرمجموعه یک حکم فقهی قرار می‌دهد. ازاین‌رو، در موضوعات اجتماعی فهم چنین تغییرات سخت‌تر شده، منجر به تحجر و تصلب بر ظاهر می‌شود. پس از انقلاب اسلامی و فعال شدن فقه در عرصه‌های اجتماعی، ضرورت دارد که تأثیر جامعه بر فقه بررسی شود. اهمیت مکتب فقهی امام خمینی ره، به این است که ایشان با توجه دادن به عنصر زمان، مکان و مصلحت که عامل تغییر در اجتهادند، به تأثیر شرایط اجتماعی در فهم موضوع، تعیین مصادیق موضوع و احکام فقهی اهتمام داشته‌اند.
واژه‌های کلیدی: فقه، جامعه، زمان و مکان، مصلحت، فقه اجتماعی