تألیف فلسفه فقه ضرورتی که هم‌چنان باقی است

توضیح

فلسفه های مضاف که معرفت های درجه دو نیز خوانده می شوند پیشینه ای درخور اعتنا دارند. در حوزه فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق، فلسفه سیاست، فلسفه علوم اجتماعی و برخی دیگر از فلسفه های مضاف شاهد ادبیاتی نسبتاً غنی، حتی به زبان فارسی، هستیم؛ اما «فلسفه فقه» را هنوز نمی توانیم دانشی حتی نوظهور تلقی کنیم. بحث از فلسفه فقه، به عنوان دانشی در آستانه تاسیس، قدمتی حدود دو دهه دارد. در این دوره نه چندان طولانی، ادبیاتی در این باره خلق شده است، برخی سودمند و برخی بی حاصل. در نوشته ها هم تکرار مکررات آزاردهنده است و هم تشتت فوق العاده که گویی بر سر موضوع واحدی بحث نمی شود. البته این هر دو آسیب تا حدی فهمیدنی است؛ چه آنکه دانش هنوز شکل نگرفته است؛ از این رو بر سر تعریف، هدف، ماهیت، متد، مسائل و نسبت آن با دیگر علوم، خاصه دانش های مرتبط همچون اصول فقه، علم کلام، علوم قرآنی، علم حقوق و علم اخلاق، اتفاق نظر نیست. در این فضا، مشاهده تالیف «فلسفه علم فقه»، به حق، خواننده علاقه مند و متامل را به وجد می آورد. در این نوشته کوتاه می کوشم ضمن توصیف و معرفی این اثر سودمند پاره ای از کاستی های آن را یادآور شوم. کتاب «فلسفه علم فقه» با همه امتیازاتی که دارد از آسیب های جدی روشی رنج می برد؛ چنان که برخی از ضعف ها در تحلیل و گاه بی توجهی به ماهیت فلسفه فقه را نمی توان نادیده انگاشت. امیدوارم این مختصر برای مولف محترم و خوانندگان محترم سودمند افتد.
این مقاله به نقد و معرفی کتاب فلسفه علم فقه نوشته سعید ضیایی‌فر پرداخته است.
واژه‌های کلیدی: اخلاق، فقه، اصول فقه، فلسفه، حقوق، فلسفه فقه.