تأملی در چیستی اقتصاد اسلامی و نسبت آن با تئوری های اقتصادی

توضیح

در چند دهه اخیر، در جهت کشف قابلیت‌های دین اسلام در عرصه‌های گوناگون از جمله اقتصاد و استخراج و تبیین هرچه شفاف‌تر معرفت اقتصاد اسلامی، کوشش‌های بسیاری شده است اما هنوز ابعاد فراوانی از معرفت اقتصاد اسلامی ناشناخته یا در خصوص آن‌ها اختلاف نظر است. ماهیت و چیستی اقتصاد اسلامی از آن جمله می‌باشد. در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی نظرات منتخبی از اندیشمندان حوزه اقتصاد اسلامی در خصوص چیستی و ماهیت این معرفت و با تبیین نوع ارتباط و مفاهیم مربوط به نظام و نظریه‌پردازی علمی به جمع‌بندی آرای آنان پرداخته و به این پرسش که "اقتصاد اسلامی چیست؟" و "چه نسبتی با تئوری‌های اقتصادی دارد؟" پاسخ داده شود. نتیجه آن شد که اقوال و عقاید محققان درباره هویت این معرفت در سه دسته کلی جای می‌گیرد؛ دسته اول شامل کسانی می باشد که تالیفاتشان در زمره احکام اقتصادی است، گروه دوم شامل آن‌هائی است که معتقدند اقتصاد اسلامی علم است و دسته سوم، شامل افرادی است که معتقد به ایجاد و برقراری نظام اقتصاد اسلامی هستند. مقاله حاضر با ارزیابی نظرات گروه اول و دوم درباره ماهیت اقتصاد اسلامی، نگرش گروه سوم را با اقامه ادله‌ای می‌پذیرد. ضمنا اثبات می‌کند نمی‌توان واژه علم به معنای پوزیتیویستی آن را به اقتصاد اسلامی نسبت داد و تبیین علمی از اقتصاد اسلامی به دست نمی‌آید مگر نظام اقتصادی اسلام کشف و ایجاد و در صحنه عمل پیاده شود.
واژه‌های کلیدی: : اقتصاد اسلامی، نظام اقتصادی، تئوری علمی.