تاملی بر امکان سنجی و انحای کاربست هوش مصنوعی در دانش فقه و حقوق اسلامی

توضیح

یادداشت: عنوان انگلیسی: A Reflection on the Feasibility and Methods of Using Artificial Intelligence in Jurisprudence or Islamic Law
یکی از مباحث جدید که ظرفیت‌ شایانی برای کاربست در حیطة علوم گوناگون و از جمله دانش فقه دارد پدیدة هوش مصنوعی است. چه ‏اینکه هوش مصنوعی به دلیل ظرفیت‌های جدیدی که در تحلیل و کنترل رفتار انسان ایجاد‌ کرده و تأثیر شگرفی که بر زیست فردی و اجتماعی آدمیان دارد سبب‌ شده پرسش‌های جدیدی دربارة ارتباط این پدیده‌ با اهداف شارع مقدس ایجاد شود. بنابراین، با وجود جدید بودن موضوع از حیث نظری، لزوم شناخت پدیدة هوش مصنوعی و نیز تشریح نحوة ارتباط آن با علوم انسانی و اسلامی از اهمیت شایانی برخوردار است. جستار حاضر، با عنایت به اهمیت بحث، در پژوهشی مسئله‏محور و با اتخاذ شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی، گونه‏های تعامل پدیدة یادشده را با یکی از زیرشاخه‏های مهم علوم دینی (دانش فقه یا حقوق اسلامی) مورد مطالعه قرار داده و با ارائة شواهد گوناگون چنین نتیجه گرفته است که فقه می‏تواند دست‏کم در سه حوزه از داده‏های هوش مصنوعی بهره گیرد: 1. در باب موضوع‏شناسی مسائل فقهی؛ 2. در باب تطبیق احکام فقهی با آموزه‏های اخلاقی؛ 3. در باب شناخت لوازم و اقتضائات مسائل نوین و مستحدثه.
واژه های کلیدی: اخلاق، فقه، مسائل مستحدثه، موضوع‏ شناسی، هوش مصنوعی.