تبیین ثابت و متغیر با روش فقهی

توضیح

اسلام دینی است که به همه شئون زندگی انسان توجه دارد و در همه زمینه‌های فردی و اجتماعی، مادی و معنوی، دنیوی و اخروی برای انسان برنامه و دستورالعمل زندگی آورده است. اسلام، نظام تشریعی کاملی دارد که در همه ابعاد جامعه دخالت می‌کند و دستورهای به گونه‌ای فراگیر است که قوانین اجتماعی، سیاسی، نظامی و خانوادگی و .. را نیز دربرمی‌گیرد. اکنون باید دید چگونه اسلام با داشتن قوانین محدود می‌تواند پاسخگوی همه نیازها و موضوعاتی باشد که در هر عصری ممکن است در جوامع بشری به وجود آید. پاسخی که در اسلام به این سوال داده می‌شود، بیانگر رمز پویایی و جاودانگی شریعت اسلامی و توانایی انطباق آن با همه عصرهاست. وجود دو عنصر در تشریع اسلامی موجب پویایی، انطباق با موضوعات و حوادث در همه زمان‌ها و سبب جاودانگی شریعت اسلام می‌شود: ۱- استغنای ذاتی شریعت که ثبات و جاودانگی اسلام را تضمین می‌کند. ۲- سیستمی که امکان انطباق شریعت را محقق سازد. عنصر اول در جامعیت کتاب و سنت تبلور پیدا می‌کند و عنصر دوم شامل عواملی چون اجتهاد، ولی امر، ملاکداری احکام و حجیت عقل می‌شود که در متن مقاله به آنها پرداخته شده است.