تبیین مبانی تصمیم‌گیری مصلحت‌محور سازمان‌ها بر اساس قاعده لاضرر

توضیح

در مکاتب مدیریتی، تصمیم‌گیری بر اساس گونه‌ای از مصلحت‌اندیشی و به طریق عکس، همین مصلحت‌اندیشی برای دوری از ضرر صورت می‌گیرد. یکی از مشکلات در این زمینه، نبود معنایی صحیح از «مصلحت» و «ضرر» در اندیشه‌هاست. در مکاتب غربی مدیریت، این نکته برخاسته از نگرش مادی آنها به انسان، علم و هستی است. بدین‌روی، در سازمان‌ها، تصمیماتی غیرمتناسب با حقیقت وجودی انسان گرفته می‌شود که هرچند ظاهراً خیر دنیا را در پی دارد، اما اگر توجهی حقیقی به خلقت شود، روشن خواهد شد که مصالح دنیوی انسان را در پی نخواهد داشت. اسلام برخلاف اندیشه‌های غربی، انسان را دارای دو بعد مادی و معنوی می‌داند. مصالح و ضرر او نیز در این دو بعد معنا می‌شود و تصمیم‌گیری باید ناظر به این دو بعد باشد. این مقاله با روش اجتهادی، درصدد توصیف تصمیم‌گیری مطلوب از منظر اسلام است و تصمیمی را مطلوب می‌شمارد که کاملاً با محوریت بعد معنوی انسان صورت گیرد؛ زیرا فقط در این صورت است که مصالح مادی انسان محقق خواهند شد.
واژه‌های کلیدی: تصمیم‌گیری، مصلحت مادی، مصلحت معنوی، قاعدة «لاضرر»، ضرر مادی، ضرر معنوی.