تبیین مفهوم واژه «معروف» در آیه «عاشروهن بالمعروف» و تاثیر آن در استنباط حقوق زوجین از آیه ۱۹ سوره نساء

توضیح

آیه «عاشروهن بالمعروف»، از جمله مهم‌ترین ادله عام قرآنی در استنباط حقوق زوجه است که غالب فقها در ابواب مختلف حقوق زوجه به آن استناد کرده‌اند. فقهای شیعی، در امکان استناد به این آیۀ شریفه و نیز محدودۀ دلالت آن، اختلاف نظر دارند که عمدتاً ریشه در برداشت آنها از معنای واژه «معروف» دارد. ازاین‌رو تبیین معنای این واژۀ قرآنی، نقشی کلیدی در استنباط فقهی از آیۀ مذکور دارد. اصلی­ترین اختلاف نظر بین فقها درباره معنای معروف در این آیه، در تعیین نوع معروف و به‌اصطلاح وصف این معروف است. با بررسی نظرات و کتب فقهی، به چهار احتمال در معنای معروف رسیدیم: 1. معروف شرعی 2. معروف عرفی 3. معروف عقلی 4. معروف اخلاقی. البته برخی نیز در تبیین معنای معروف، به ترکیبی از دو یا چند معنا از این معانی اشاره کرده‌‍اند. در این مقاله تلاش شده است با داده‌های علمی به روش کتابخانه­ای، از طریق اسناد مکتوب، نرم­افزاری و برخط، و تحلیل انتقادی آنها، به بررسی تأثیر هریک از این معانی بر امکان استنباط فقهی از آیه «عاشروهن بالمعروف» پرداخته شود. بررسی­ها نشان می‌دهد فقط در صورتی می­توان این آیه را به‌عنوان یک دلیل در فرایند استنباط احکام شرعی مرتبط با حقوق زوجه لحاظ کرد که منظور از معروف را همان معروف عرفی لحاظ نماییم. لحاظ کردن معانی دیگر، هریک دچار اشکالاتی است که مانع از دلیلیت این آیه می‌­گردد.
واژه‌های کلیدی: فقه القرآن، معروف، معاشرت به معروف، فقه، حقوق زوجه.