تحلیل کیفیت اثبات ارتداد از منظر فقه جزایی

توضیح

ارتداد از موضوعات مهم و محل اختلاف نظر در فقه جزا است. با توجه به اهمیت جرم ارتداد که مجازات آن با حیات انسان مرتبط است، شیوه اثبات ارتداد از اهمیت به مراتب بالاتری برخوردار است. در این مقاله تلاش شده به بررسی شرایط، شیوه و کیفیت اثبات ارتداد پرداخته شود. مقاله توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی موضوع پرداخته شده است. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که از نظر عموم فقها، مهمترین روش اثبات ارتداد، اقرار است؛ اگر کسی خود به گرایش به دینی غیر از اسلام داشته یا بی‌اعتقادی یا گمان و دودلی نسبت به مبانی اسلام و انکار احکام اسلامی به‌گونه‌ای که انکار توحید یا رسالت را در پی داشته باشد مرتد به شمار می‌آید. راه دیگری که برای ثابت کردن ارتداد وجود دارد و در روایات نیز به آن‌ها اشاره‌شده، قیام بیّنه است. راه سوم که محل اختلاف‌نظر فقها است، علم قاضی است. در خصوص ارتداد و آزادی بیان نیز می‌توان گفت که در اسلام حق تحقیق در عقاید نه‌تنها جایز، بلکه واجب شمرده می‌شود. با توجه به اصل آزادی بیان و رویکرد فقه در خصوص آزادی بیان و عقیده، لازم است شرایط و روش‌های اثبات ارتداد مورد توجه قانونگذار قرار گیرد و از وضعیت مبهم موجود خارج گردد به ویژه که علم قاضی یکی از روش اثبات در این خصوص است و نباید اختیار قاضی در این خصوص بدون قید و محدودیت باشد.
واژه‌های کلیدی: ارتداد، کیفیت اثبات، اقرار، بیّنه، علم قاضی.