تظاهرات و حکم آن در فقه اسلامی

توضیح

انتقاد و اعتراض، از جمله حقوق و آزادی های سیاسی مردم و از منظر دینی، تکلیف مؤمنان به منظور اصلاح و بهبود یافتن امور حکومت به شمار می رود که بر اساس مبانی منطقی و عقلانی، استوار بوده و از نظر دینی، توجیه پذیر است، نکته مهم در این رابطه، آن است، که انتقاد و اعتراض، به مثابه نوعی از پیکار سیاسی با حفظ مشروعیت نظام سیاسی و به عنوان مبارزه در حکومت، و نه مبارزه با حکومت، با هدف ایجاد اصلاحات و در راستای همگونی و همگونگی، صورت میگیرد، از این جهت، لازم است در طرح انتقاد و اعتراض، شیوه های متفاوت و مختلف آن مد نظر قرار گیرد که با توجه به هدف اصلی، می بایست بر اساس مراحل مختلف و به صورت تدریجی انجام پذیرد، علاوه بر آن، انتقاد و اعتراض نسبت به عملکردها و سیاست های دولت، حدود و شرایطی دارد که عدم رعایت آنها ممکن است مسیر سازنده و هدف اصلاح طلبانه انتقاد و اعتراض را منحرف نموده و تغییر دهد، بنابراین، لازم است در طرح انتقاد و اعتراض، آداب و قواعد حاکم بر آن رعایت شود ، و انتقاد و اعتراض به هر شیوه ای صورت گیرد، گونه ای پیکار سیاسی است که به منظور تأثیرگذاری بر قدرت انجام میگیرد، از این رو، در کلیه حکومت ها، اعم از دموکراسی و غیرآن، پیکار سیاسی علنی، محدود است، براساس مشروعیت نظام سیاسی، با هرگونه خاستگاهی، هرنوع انتقاد به عنوان مبارزه در حکومت تلقی میشود و آشکار است که چنین مبارزه ای ضمن اینکه شکلی از پیکار سیاسی است، راهی برای رسیدن به همگونگی میباشد، زیرا در درون آن، توافق در باب اصول سیاسی جامعه و نهادهایی که این اصول را اعمال میکنند، نهفته است، و بر اساس نگرش اسلامی، یکی از پایه های مدیریت و سیاست اجتماع، نصیحت و خیرخواهی متقابل حکومت و مردم نسبت به همدیگر است و جالب تر این که در فقه سیاسی اسلام، کفه نصیحت به نفع مردم، نسبت به زمامداران، سنگین تر است، یعنی مردم به دلیل این که اعمال و رفتار زمامداران را میبینند و عملکرد دولت در دید آنان صورت میگیرد و لذا داور بی طرف و ناقد منصفی به شمار می روند، از این رو، در مقام ارزیابی اعمال حکومت و در راستای بهبود بخشیدن به مدیریت جامعه و حفظ انتظام آن، نصیحت به ائمه مسلمین، یکی از وظایف امت و یکی از شیوه های مطلوب و مؤثر برای گوشزد نمودن خطاهای زمامداران و رفع نواقص دولت دانسته شده است ، فلهذا در تحریر این مقاله علمی از منابع معتبر شرعی استفاده شده است ، و مقاله مذکور در برگیرنده دو مبحث ، و چند مطلب ، عنوان نتیجه گیری و مراجع و مصادر میباشد.
واژه‌های کلیدی: اعتصابات، حاکم، حق، خروج، ظلم، مصلحت، مظاهرات