ثابت و متغیر در احکام شریعت اسلامی

توضیح

قاعده تغییر احکام با تغییر زمان - که به عنوان دلیل برای قابلیت سلام جهت تکامل به حساب می‌آید- از قواعد مهمی شمرده می‌شود که در نزد بسیاری از معاصران مشهور است. فقها این قاعده را پیش از عصر حاضر ساخته‌اند و برخی هم به شرح و توضیح آن پرداخته‌اند. کسی که درباره به کارگیری این قاعده توسط علمای معاصر تامل نماید، خواهد دید که آنها در فهم و ضبط آن دچار مشکل‌اند. آنان گاه دایره احکامی را که با تغییر شرایط و زمان تغییر می‌کند بسیار گسترده و گاه بسیار تنگ گرفته‌اند. فقها توجه دارند و می‌دانند که احکام الهی و احکام وضعی در عرصه‌های مختلف زندگی از نیاز انسان به تنظیم زندگی و شئون مرتبط با زندگی وی سرچشمه میگیرد. برخی از نیازهای انسان ثابت است و تغییر نمی‌کند و برخی نیز متغیر و غیرثابت است. احکام آن دسته از نیازهای انسان که ثابت است نمی٬تواند تغییر کند و یا تغییر در آن راه پیدا کند، زیرا این نیازها از ضرورتی که شرایط انسان و نیازهای وی ایجاب می‌کند سرچشمه می‌گیرد و فرض این است که نیازهای انسان تغییر نمی‌یابد و تبدیل نمی‌شود. بنابراین معنا ندارد که احکام و قوانینی که با دقت و توجه وضع شده‌اند تغییر یابد و وابسته به نیازهای انسان دگرگون گردند. ...
واژه‌های کلیدی: ثابت، متغیر، احکام شرعی، نسخ، زمان، مکان، عرف، مصلحت.