جاسوسی سایبری در حقوق بین‌الملل: مسئلۀ انتساب مسئولیت بین‌المللی به دولت در هاله‌ای از ابهام

توضیح

سرعت پیشرفت فناوری و ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد فضای سایبر سبب تغییر بسیاری از مفاهیم سنتی حقوق بین‌الملل شده و در مواردی، شکل نگرفتن رژیم‌های هنجاری منسجم، تنها زمینۀ تفسیر جدید از مفاهیم سنتی را فراهم کرده است. جاسوسی سایبری در حقوق بین‌الملل، در زمرۀ مفاهیم نسبتاً جدیدی است که در زمینۀ رژیم حقوقی حاکم بر آن در حقوق بین‌الملل موجود اتفاق نظری در میان نیست. بیم و ابهام در تسری اصول و قواعد حاکم بر جاسوسی در مفهوم کلاسیک به فضای سایبری که اغلب قلمرو اعمال حقوق نرم است، اضافه شده و حقوق بین‌الملل حاکم بر مفهوم جدید را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است، به‌گونه‌ای که از یک‌سو، مشروعیت اقدامات دولت‌ها به نفوذ فراسرزمینی از طریق جاسوسی، همچنان محل تأمل است و از سوی دیگر توسل دولت‌ها به ابزار و ادوات مجازی برای پیشبرد نفوذ فراسرزمینی در قلمرو دولت دیگر در فضای سایبر، بر ابهامات موجود دامن زده است. فقدان تعهدات بین‌المللی عرفی و قراردادی خاص در این خصوص، باب اعمال اصول و قواعد عام حقوق بین‌الملل را باز می‌کند. این مقاله درصدد تبیین و تحلیل مفهوم و قلمرو جاسوسی سایبری و مسئولیت بین‌المللی ناشی از این اقدام از منظر دکترین، مواضع و رویه بین‌المللی دولت‌هاست تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که اصول و قواعد حاکم بر اقدامات دولت‌ها در این زمینه چیست.
واژه گان کلیدی: اعمال متخلفانۀ بین‌المللی، جاسوسی سایبری، حقوق بین‌الملل فضای سایبر، مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها