جاسوسی و خیانت به کشور

توضیح

اطلاعات، نبض عملیاتی یک دستگاه تلقی می‌شود و همة نهادها، اعم از دولتی یا غیر دولتی حتی در مقیاسی کوچک‌تر، نسبت به انتشار اطلاعات خود حساسیت دارند. افشاء اسرار حرفه‌ای اصطلاح رایجی است که ضمن داشتن صبغة اخلاقی، صبغة حقوقی نیز دارد که طبق مادة 648 قانون مجازات اسلامی ‌جرم شناخته شده است.
اهمیت اطلاعات در مراکز نظامی، که وظیفة صیانت از استقلال و تمامیت ارضی هر کشوری را بر عهده دارند، دو چندان می‌شود و حساسیت نسبت به افشاء آن‌ها، به هر طریقی که صورت بگیرد نیز دو چندان است و معمولاً با مجازاتی شدیدتر از مجازات افشای اسرار حرفه‌ای در مراکز غیر نظامی ‌همراه است. قانون‌گذار ایران نیز به حکم همین حساسیت جنبه‌های مختلف و اشکال مختلف این عمل را در قانون مجازات اسلامی‌و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و قوانین متفرقه دیگر مورد توجه قرار داده و جرم انگاری نموده است. عنوان مجرمانة افشای اسرار و اطلاعات در امور نظامی ‌بر حسب تابعیت مرتکب متفاوت است. بدین توضیح که، اگر مرتکب عمل مجرمانة مزبور تبعة کشوری باشد که اعمال مزبور را علیه آن کشور مرتکب می‌شود عمل وی خیانت به کشور نامیده می‌شود ولی اگر مرتکب، تبعة کشور خارجی باشد عنوان عمل وی جاسوسی خواهد بود. ولی قانون‌گذار ایران در استعمال این الفاظ دقت لازم را ندارد و در قانون مجازات اسلامی‌و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح جرمی ‌تحت عنوان خیانت به کشور دیده نمی‌شود و هرگونه افشای اسرار و اطلاعات یا تحصیل اطلاعات برای دولت خارجی به وسیلة هر کسی که باشد، اعم از آن که مرتکب ایرانی باشد یا خارجی، تحت عنوان جاسوسی جرم انگاری شده است. در این مقاله، سعی شده است مصادیق مربوط به هر یک از دو عنوان در قانون مجازات اسلامی ‌و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح یا قوانین دیگر با مفهوم مربوطه تطبیق و اشکال مختلف اعمال مزبور به طور مختصر مورد بررسی قرار گیرد. .
واژه های کلیدی: جاسوسی، خیانت به کشور، تحصیل اطلاعات، افشای اطلاعات