جایگاه تقصیر در مسئولیت مدنی پزشکان و مقایسه آن با قاعده عام مسئولیت مدنی در فقه و حقوق ایران

توضیح

آیا همه اعمال پزشک در رابطه با بیمار موضوع واحد تلقی می‌شود یا قابل تفکیک است و در این صورت هر قسم تابع قواعد عام است یا برای برخی قاعده خاص حاکم است؟ در تحلیل اعمال پزشک در جریان اقدام درمانی، حقوقدانان که در مورد مسؤولیت حرفه‌ای پزشک بحث می‌کنند، اعمال پزشک را یک موضوع واحد تلقی کرده، سپس حکم قضیه را بررسی می‌کنند و به این جهت ممکن است دچار تناقضاتی نیز بشوند. در این تحقیق گفته شده است که برای پزشک که در راستای درمان اقدام می‌کند، سه نوع مسؤولیت حقوقی می‌توان در نظر گرفت: اولی مسؤولیتی که به دنبال قراردادِ درمان با بیمار منعقد می‌شود، به وجود می‌آید و این مسأله از احکام و ضمانت اجراهای حقوق قراردادها پیروی می‌کند؛ دوم مسؤولیتی که ممکن است برای پزشک به وجود آید، ناشی از نقض یا عمل‌نکردن به همین قرارداد باشد و به آن مسؤولیت ناشی از نقض قرارداد می‌گوییم؛ نوع سومی از مسؤولیت حقوقی که برای پزشک متصور است این است که در جریان اقدام درمانی فعلی را انجام دهد که ارتباطی با قرارداد درمان ندارد، یعنی نه مسؤولیت قراردادی است و نه مسؤولیت ناشی از نقض قرارداد؛ ما این نوع مسؤولیت را، مسؤولیت خارج از قرارداد پزشک می‌دانیم. دو نوع اول مطابق قواعد عمومی خواهد بود و فقط نوع اخیر، از مقررات خاص حقوق مسؤولیت مدنیِ در ارتباط با مسؤولیت مدنی پزشک پیروی می‌کند. برای دیدن جنبه‌های خاص مسؤولتی مدنی پزشک، به دست‌آوردن قاعده عام در مسؤولیت مدنی در حقوق ایران که مبتنی بر «مطلق فعل» است نه صرف «تقصیر»، ضروری است.
این مقاله مستخرج از رساله دکتری در مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور با عنوان «تحلیلی جدید از ارکان مسؤولیت مدنی با محوریت مسؤولیت‌های مدنی خاص» می‌باشد.
واژه‌های کلیدی: مسؤولیت مدنی، مبنای عام، تقصیر، نقض تعهد، مطلق فعل.