جستاری در قلمرو ایثار در نسبت با مقتضیات قاعده لاضرر

توضیح

ایثار از نظر قرآن وسنت یکی از ارزشمند ترین موضوعات و مرتبه ی والایی از ایمان محسوب می شودو منظور از آن ترجیح دادن خواست و نیاز دیگران،بر خود و منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم شمردن است ولو اینکه ضرر و خطر مالی و جانی در پی داشته باشد.این مقاله با استفاده از منابع اسنادی وکتابخانه ای و به روش توصیفی، تحلیلی در صدد یافتن پاسخ به این سؤال می‌باشد، که آیا ایثار و فدا کردن خود با عموم قاعده«لاضرر»که هر گونه وارد کردن ضرر به خود و دیگران را نفی می کند، منافاتی ندارد؟ داده ها حاکی از آن است که، عده ای بر این اعتقاد هستند که ادلّه‌ى ایثار مقید به ادلّه وجوب حفظ نفس است؛ به این معنا که ایثار وقتى مشروع است که جان در خطر نباشد و قاعده لاضرر و عدم القای در تهلکه آنرا تخصیص می زند، در صورتی که اطلاقات ادلّه «نفى ضرر» شامل اضرار به نفس نمى‌شود و اختلافى در این موضوع وجود ندارد؛ زیرا اولا،ادلّه «نفى ضرر» ناظر به ضرر زدن به غیر است. پس مسئله ضرر زدن به نفس از محل بحث خارج است، و باید در جاى دیگرى به آن پرداخت.ثانیا، درست است که جان انسان سرمایه ارزشمندی است ولی حقایقى با ارزشتر از جان مثل ایمان به خدا، آیین اسلام ، حفظ قرآن و اهداف مقدس آن ، حفظ حیثیت و آبروى جامعه اسلامى و... داریم ، که ایثار وقربانی شدن در راه آن هلاکت نیست ، و هرگز از آن نهى نشده است. القاى نفس در هلاکت مربوط به جایى است که هدفى بالاتر از جان در خطر نباشد، و الا باید جان را فداى حفظ آن هدف مقدس کرد، همان گونه که امام حسین (ع) و تمام شهیدان راه خدا این کار را کردند.
واژه‌های کلیدی: ایثار، شهید، لاضرر، تهلکه، حفظ نفس