توضیح

دعوای رفع تصرف عدوانی یک تاسیس حقوقی است که از حقوق فرانسه وارد حقوق ایران شده است و بر سر مبانی حقوقی و فقهی آن اختلافاتی مطرح شده است. از جمله مبانی حقوقی دعوای تصرف عدوانی عبارت است از: 1- تصرف دلیل مالکیت است 2- منع دادگستری خصوصی 3- اماره مشروعیت تصرف البته باید متذکر شد که حقوق‌دانان مبنای چهارمی به نام مبنای منتخب در نظر گرفته‌‌‌اند، این دعوا را در فقه‌ می‌توان با قاعده ید تطبیق داد. در مورد مبنای نخست ایراداتی بیان شده اینکه حمایت از تصرف منجر به حمایت از غاصب‌ می‌شود و اگر با توجه به ماده 35 قانون مدنی قاعده ید را اعمال کنیم آن وقت بین تصرف دوم که اماره بر مالکیت را داراست و تصرف سابق که طبق اصل استصحاب می‌باشد تعارض حاصل‌ می‌گردد و از سویی دعوای تصرف عدوانی از تصرف مادی صرف حمایت می‌کند ولی قاعده ید تمامی تصرفات را تحت حمایت خود قرار نمی‌دهد و از تصرفی حمایت می‌کند که مشروع و قانونی باشد. برخی از حقوق‌دانان معتقدند که قاعده ید نمی‌تواند مبنای مناسبی برای این دعوا باشد زیرا قواعد آیین دادرسی مدنی در خصوص این دعوا به عنوان مالکانه و مشروع توجهی ندارد و حتی از خواهانی که سبق تصرفاتش غاصبانه باشد حمایت و به دعوای او رسیدگی می‌نماید ولی قاعده ید از تصرفی که مشروع و مالکانه باشد حمایت می‌کند و هدف مبانی حقوقی دعوای تصرف عدوانی حفظ نظم عمومی جامعه ولی هدف قاعده ید حفظ نظم اقتصادی جامعه می‌باشد.
واژه های کلیدی: تصرف، ملک، دولتی، اشخاص.