حق کسب و پیشه و تجارت در فرض تخریب واحد تجاری

توضیح

با توجه به پایان نداشتن اجاره‌های مشمول قانون روابط موجر و مستاجر 1356 و امکان ادامه تصرف مستاجر حتی پس از اتمام مدت اجاره، این احتمال که واحد تجاری در طول زمان تلف یا اتلاف شود، احتمال نادری نیست. با وجود این، قانون گذار در این گونه موارد تکلیف حق کسب‌وپیشه را روشن ننموده است. رویه قضایی نیز در این خصوص مضطرب و مختلف است. برخی حکم به انتفای حق نموده و برخی به بقای حق مایل‌اندوبه نظر می‌رسد پاسخ به این پرسش در گرو تعیین تکلیف وضعیت رابطۀ استیجاری پس از نابودی عین است، زیرا اگر حق کسب‌وپیشه را یک حق عینی و به معنای حق بقای «مستاجر» در «عین مستاجره» بدانیم، این حق فرع بر وجود عین و رابطۀ استیجاری است. البته در فرض اتلاف که موجر یا ثالث عامل تخریب واحد تجاری است، هر چند حق کسب‌وپیشه به تبع تلف عین از بین می‌رود اما موجر یا ثالث از باب مسئولیت مدنی و اتلاف حق غیر، در قبال مستاجر مسئول جبران آن است. در هر صورت فرض بقای رابطه استیجاری و الزام موجر یا ثالث به بازسازی عین برای حفظ حق مستاجر منتفی است.
واژه های کلیدی: تلف، عقد اجاره، اتلاف، عین مستاجره، حق کسب و پیشینه تجارت.