درنگی در مصادیق استثناشده از حرمت قمار و گروبندی (موضوع ماده ۶۵۵ ق. م)

توضیح

اگرچه حرمت و بطلان قمار و گروبندی از مسلمات شریعت اسلامی محسوب می‌شود، قانونگذار در مادۀ 655 ق.م، به اقتفای منابع فقهی، مواردی مانند سوارکاری، تیراندازی و شمشیرزنی را از شمول این حکم مستثنا کرده است. اینکه چنین استثنایی از چه روی در میراث مکتوب فقهی ورود یافته است و نسبت آن با اقتضائات عصر جدید چیست و اینکه آیا می‌توان با استفاده از پتانسیل‌های فقه امامیه مصادیق نوظهوری را در ذیل موارد منصوصه گنجاند و آنها را تمثیلی و نه حصری دانست یا خیر، جستار حاضر را در پژوهشی تحلیلی-توصیفی به تتبع فراگیر در مستندات فقهی کشانده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد با تبدل موضوع و تغییر مصداق، موارد ثلاثۀ مذکور را یارای تأمین مقاصد شارع از تجویز چنان حکمی نیست؛ بنابراین لازم است با برگرفتن گوهر حکم و در پرتو اجتهاد براساس مقتضیات زمان و مکان، مصادیق نوینی را جایگزین موارد مزبور کرد.
واژه‌های کلیدی: سرمایه، سبق، قمار، گروبندی، مادۀ 655 ق.م