عنوان
سازوکار انطباق فقه با زمانه از منظر امام خمینی (ره) و شهید صدر (ره) با تکیه بر مفاهیم عقل و عرف
نویسنده
اصطلاحنامه
اصول فقه شیعه (Islamic law, Shiites -- Interpretation and construction) | خمینی، روح اله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، ۱۲۷۹ - ۱۳۶۸. (Khomeyni, Ruhollah, Leader and Founder of IRI) | صدر، سید محمد باقر، ۱۹۳۱ - ۱۹۷۹م. (Sadr, Sayyed Muhammad Baqir, 1931-1979) | عرف (فقه) (Customary law (Islamic law)) | عقل و ایمان (اصول فقه) (Faith and reason (Islamic law))
ناشر
فصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، پاییز و زمستان 1394، شماره 1، ص.: 29-56.
تاریخ نشر
1394
توضیح
اصولیون شیعه برخلاف اخباریون و فقهای اهل تسنن رویکرد معتدلی در استفاده‌ی توامان عقل، نقل و عرف برگزیده‌اند و با تکیه بر آن به مدیریت فقهی اعتقاد دارند، هرچند در مورد میزان و دلیل اعتبار آن اختلافاتی وجود دارد؛ مثلا در موضوع سیرهی عقلا برخی آن را دارای حجیت ذاتی دانسته و پایبندی به آن را واجب می‌دانند و برخی دیگر آن را فرع بر تایید شارع می‌دانند. فقهای اصولی کنونی قدم‌های بلندی در رشد فقه مدیریتی جامعه برداشته‌اند. امام خمینی(ره) با طرح مباحث «تحول موضوعات» و «احکام حکومتی» و شهید صدر(ره) علیه نیز با طرح موضوع «منطقه الفراغ» و «تفکیک معاملات و عبادات»، امکان استفاده از عقل و عرف را در مواردی تجویز می‌کنند. با اثبات امکان و مطلوبیت استفاده از عقل و عرف در فقه و به تبع در تحلیل‌های حقوقی، قدرت تطابق و مدیریت فقه و حقوق شیعه برای جوامع و زمان‌های مختلف بیشتر اثبات می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: عقل، عرف، حکم حکومتی، سیرهی عقلا، معاملات، عبادات.