سه گونه دانش در سه قلمرو

توضیح

"هرگاه بررسی ها و مطالعات صاحب نظران صلاحیت دار نشان دهد که پاره ای از قوانین, عرفها و نهادهای باقی مانده از گذشته که نخست در جامعه حجاز وجود داشت و بعدا وارد کتاب و سنت گردید, و متناسب با چهار محدودیت عصر بعثت اصلاح و تعدیل شده و یا بدون تصرف باقی مانده و سپس در علم فقه وارد گردیده است در جامعه معینی مانع سلوک توحیدی انسانها می شود در اصلاح و تعدیل و تغییر آنها هیچ گونه تردیدی نباید رواداشت. در این موضوع تردید نمی توان کرد شناختن واقعیات و ساختار و عملکردهای قوانین رسوم و عرفها و نهادها در جامعه های جدید و پیچیده امروز مسلمانان و سازگاری و ناسازگاری خارجی و عینی آن با موضوع سلوک توحیدی, تسهیل یا دشوار یا غیرممکن ساختن آن از عهده دانش هایی چون علم اصول, علم فقه, فلسفه و کلام اسلامی عرفان و تفسیر بیرون است این علوم شریفه هرکدام جای خود دارند و در کنار دانش های دیگر به اکتساب دانش و تجربه سلوک توحیدی از کتاب و سنت یاری فراوان می رسانند."