شورا و دموکراسی در اندیشه اسلامی معاصر

توضیح

بنابر آنچه گفته آمد، سخن گفتن از موضع واحدى درباره مسأله دموکراسى که بین همه حرکت‏هاى سیاسى اسلامى معاصر مشترک باشد، بسیار دشوار است. مواضع، بسیارمتعدد است و گاه به حد تناقض و تضاد مى‏رسد؛ زیرا گفتمان دموکراسى و تکثر و حقوق بشر به تازگى در عرصه فکرى عربى / اسلامى، راه یافته است. واکنش‏هاى مثبتى را مى‏بینم که با تحولات و تغییرات سریع در جهان تعامل برقرار مى‏کند و به جهانى شدن نزدیک مى‏شود. این تحولات، وجه دیگرى هم دارد و آن، افزایش انتظارات و توقعات است و در پى آن، جنبش‏هاى اسلامى سیاسى خود را به عنوان فرشته نجات مطرح نموده و هیچ‏گاه در موضع رد و انکار قرار نمى‏گیرند. نظریه پردازان اسلامى در هر وضعیتى که هستند، با مقایسه نظریات خویش با وضع موجود از برترى الگوى اسلام سخن مى‏گویند. مثلاً محمد غزالى مى‏گوید؛ لطیف‏ترین دستاوردهاى غرب در تمدن انسانى یا روش حکومتى‏اش، از آنچه که خلافت راشده در بیش از 14 قرن پیش تحقق بخشیده‏اند، فراتر و برتر نیست.