شیوه اکتشاف ملاک و نقش آن در تغییر احکام

توضیح

"به هرحال اینکه فقیهی انداختن سهم امام زمان(عج) را در زمان غیبت به دریا, خلاف ذوق فقهی دانسته46 و فقیهی دیگر مقبوله عمربن حنظله را از قضاوت به افتا یا حتی به ولایت و حکومت تعمیم می دهد47, یا آنکه قاعده لاضرر را مربوط به حکومت و فقه حکومتی و ناظر به رعایت مصالح جامعه می داند48 یا اینکه مجتهدی تصدی زنان در باب مرجعیت و افتاء را خلاف مذاق شریعت یافته,49 و عالمی دیگر استعمال قرعه در شبهات حکمیه را خلاف مذهب قلمداد می کند50 و فقیهی اعمال مرجحاتی استحسانی نظیر ثروت و شهرنشین بودن و حربودن یا مسافرنبودن و … را به جای قرعه در باب فقه مستلزم تحقق (فقه جدید) دانسته51 و عالمی دیگر اصل (غیرمحدود و غیرمشروع بودن مالکیت) را با روح عدل اسلامی منافی می بیند,52 و یا اسلام شناسی مالکیت بر ابزار بزرگ تولید را به جهت توابع آن در مالکیت خلاف اسلام می داند,53 و فقیهی دیگر تعزیرات را تنها به جهت تهویل (ارعاب برای جلوگیری از ارتکاب جرایم) محسوب داشته54 و دیگری آنها را جزو اختیارات حاکم دانسته, نه احکامی صد در صد ثابت55, همه و همه نشان دهنده آن است که فقها در عمل علاوه بر روشهای معمول استنباطی, نگاهی به روح اسلام و مناطات و ملاکات قوانین نیز دارند و شم فقهی خود را دستمایه رسیدن به قصد شارع و مذاق شریعت و روح نص و ملاکات احکام قرار می دهند."