ضمان هزینه دادرسی

توضیح

تسبیب،هر عملی(یا ترک عملی)است که بنفسه‌ مولد اثر نباشد ولی در تولید و حصول اثر عمل دیگری مؤثر و موجب خسارت به‌ دیگران گردد مانند حفر چاه یا دام نهادن بر سر راه مردم که سقوط و ضرر،ناشی‌ از کار خود مباشر،یعنی کسی است که راه می‌رفته لکن وجود چاه و امثال آن‌ سبب می‌شود که حرکت آن شخص منتهی به اثر نامطلوب و مضر شود. مسئولیت سبب در مواردی که اقوی باشد نیز بنظر عده‌ای مطلق نیست و فقط برخی موارد آن ضمان آور است که فقهاء به این گونه شمرده‌اند: 1-عملی که تسبیب محسوب می‌شود برای حفظ مصالح مسلمین و در راه اجرای منافع عموم نباشد و بطریق اولی بدون اذن امام و حکومت اسلامی‌ انجام شده باشد،بنابراین در صورتی که مسبب آن کار را برای مصالح عمومی و در اجرای وظایف خود کرده باشد ضمان آور نیست. (به تصویر صفحه مراجعه شود) بنابر آنچه که گذشت در کبرای قضیه و ضمان فی الجملة مسبب و مسئولیت وی بحثی نیست اما برای تطبیق صغرای آن با ضمان سبب و اثبات‌ سببیت محکوم علیه می‌توان با این بیان به اثبات آن پرداخت که چون استنکاف‌ از تأدیه حق ذیحق(ادای دین حالّ و میسوریا هر چیز دیگری که رد آن به مدّعی‌ لازم باشد)بدون عذر موجه جایز و سائغ نیست و بطریق اولی نه احسان است و نه‌ مقتضای مصلحت عامه و موجب ضرر ذیحق(محکوم له)می‌باشد زیرا استنکاف‌ من علیه الحق«سبب»مراجعه ذیحق هب محکمه خواهد شد(و فرض مسأله در جائی است که گریز و مندوحه‌ای از مراجعه به دادگاه وجود نداشته باشد)و از این طریق به وی«ضرر»وارد می‌گردد و محکوم علیه بلا شک«رجل مضار»11و در عمل او تعدی و تجاوز مشهود است.
واژه های کلیدی: مباشر، ضمان، تسبیب، خسارت، ضرر