فقه رسانه و ارتباطات رسانه‌ای؛ عرصهٔ نو در حوزه علوم انسانی و مطالعات فقهی

توضیح

دانش نوپای فقه رسانه و ارتباطات رسانه ای به عنوان عرصه ای خاص در مطالعات فقهی و عرصه ای نو در حوزه علوم انسانی اسلامی از جمله فقه های مضاف جدید است که نه تنها به بررسی احکام فقهی در موضوعات رسانه‌ای می‌پردازد بلکه بـه تولیـد و عمق بخشی ادبیات لازم در جامعه اسلامی برای نظام سازی در حوزه مدیریت رسانه و غنی سازی آن اهتمام دارد. در فقه رسانه چارچوب های لازم در مدیریت فقهی رسانه پیگیری شده و مباحث علـم رسانه بـا رویکرد فقهی و با روش اجتهادی به بحث گذاشته می شود تا پاسخ های علمی و روشمند حاصـل شده و در یک منظومه جامع قرارگیرد و بدین ترتیب، زمینه و امکان نظریه پردازی و نظام سـازی مبتنی بر فقه در حوزه رسانه از دیدگاه اسلام مهیا گردد. در این پژوهش به موازات پاسخ به این سوالات اصلی که فقه رسانه و ارتباطات رسانه ای چیست، اهمیت و ضرورت آن را در چه مولفه های باید جستجو نمود، از چه سرفصل های تشکیل شده است و چه نسبتی با فقه مضاف دارد؟ برخی از سوالات فرعی اما لازم برای پیش برد بحث همچون آسیب ها و چالش ها فراروی فقه رسانه طرح گردیده و سعی شده به فراخور به آن پاسخ داده شود. نتایج و یافته های تحقیق بیانگر آنست که برخلاف سکولارها و علوم رسانه ای سکولاریستی که مدعی است دین در عرصه های اجتماعی از جمله رسانه و علوم ارتباطات، هیچ حکمی ندارد و هیچ تکلیفی را نیاورده است در اسلام شناخت حدود الهی و آگاهی به احکام فعل مکلّف و امور مرتبط با فعل مکلّف تنها در فقه میسر می‌شود، لذا برای فهم احکام رفتارهای رسانه‌ای ابتدا باید به فقه رجوع شود و موضوعات رسانه‌ای که در فقه متصف به احکامی خاص می‌شوند را شناسایی کرد. لازمه‌ی این کار شناخت مصادیق موضوعات فقهی در رسانه می‌باشد که نیازمند تخصص رسانه‌ای است. در بیانی شفاف تر به جای پرداختن به اخلاق رسانه‌ای که برآمده از علم انسانی سکولار در مکاتب غربی است، باید به فقه رجوع کرد و بهای بیش تری به فقه رسانه داد تا بتوان رسانه‌ و ارتباطاتی رسانه ای منطبق بر احکام اسلامی را پایه گذاری کرد که الگویی برای جهان اسلام و حتّی برای دیگر کشورها محسوب شود.
واژه‌های کلیدی: فقه، فقه رسانه، ارتباطات رسانه ای، علوم انسانی، مطالعات فقهی.