فقه سیاسی و نظریه دولت

توضیح

«فقه سیاسی» دانش مهم و معتبری است که حجم اصلی تمدن اسلامی در حوزة اندیشة سیاسی را به خود اختصاص داده است. فقه سیاسی بخشی از فقه محسوب می‏شود که قادر است احکامی هنجاری دربارة وظایف سیاسی افراد (و نهادها) از حیث احکام وضعی یا احکام پنج‌گانة تلکیفی انشا کند. بر اساس نظریة «همروی»، فقه سیاسی و فلسفة سیاسی هر دو معتبرند و در دولت اسلامی می‏توانند به یکدیگر یاری رسانند. بر این مبنا، نه چنان است که فقه (سیاسی) تعیین‌کنندة تکلیف در سیاست باشد و ما را از فلسفة سیاسی بی‏نیاز کند، و نه چنان است که از اعتبار بیفتد و عرصه را یکسره به رقیب خود واگذارد. اگر به شکل پسینی به فقه سیاسی سنّتی نگاه شود باید گفت: موضوع آن فرد است، اما منطقاً فقه سیاسی با نگاه پیشینی می‏تواند دولت را موضوع خود قرار دهد. فقه سیاسی می‏تواند برای دولت احکامی وضعی یا تکلیفی در حوزة وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه انشا کند، اما مسئلة نظریة «حکومت» و نظریة «دولت» اساساً بحثی فلسفی است و به حوزة فلسفه سیاسی وانهاده شده است.
واژه‌های کلیدی: فقه، نظریه همروی، دولت، حکومت.