فقه و اخلاق؛ عرف و معروف

توضیح

این عکس العمل نه تنها واکنشی طبیعی است بلکه می‌توان گفت در مواردی مطابق با آموزه‌های دینی ماست، چنانچه از حضرت صادق علیه السلام نقل شده است: إذا رأیتم العالم محبا لدنیاه فاتهموه علی دینکم فإن کل محب لشی یحوط ما أحب. یکی از مواردی که در شرائط کنونی آستانة حساسیت جامعه نسبت به روحانیت را به حد نهایی خود رسانده، پیوند روحانیت و حکومت است که وظائف روحانیت را به مراتب دشوارتر کرده است، چنانچه رعایت برخی از ظرائفی که در گذشته تنها از مراجع تقلید و علمای طراز اول انتظار می‌رفت، هم‌اکنون و در شرائط فعلی جامعه، دست کم به عنوان یک وظیفة اخلاقی، بر دوش آحاد این قشر، سنگینی می‌کند. به عنوان مثال در رابطه با جمیع اهل ایمان این‌گونه آمده است: یا شیعة آل محمد صلی الله علیه وآله وسلم إعلموا انه لیس منا من لم یملک نفسه عند غضبه و من الکافی، ج‌1، ص‌46، حدیث 5. شبیه به این مضمون در کافی، ج‌2، ص‌112 از امام صادق علیه السلام آمده است. 1 یا این روایت 2 زیبا که به نظر می‌رسد مفتاح بسیاری از خیرات و فضائل اخلاق اجتماعی است: علی بن إبراهیم عن أبیه عن حماد عن حریز عن محمد بن مسلم قال قال أبو جعفر علیه السلام: من خالطت فإن استطعت أن تکون یدک العلیا علیهم فافعل‌. مسلما پیروی مطلق از عرف و مطالبات عرفی در اخلاقیات مطلوب نبوده و بلکه مذموم الکافی، ج‌2، ص‌637، حدیث 2 در این نوشته لفظ «روایت» اشاره به ضعف سند نیست، چنانچه این روایت، صحیح السند است.
واژه‌های کلیدی: اخلاق، عرف، روحانیت، دین، روایت.