فلسفه اقتصاد اسلامی (وجوه معناداری شیوه های تکوین رسالت و مسائل پیش رو)

توضیح

بیش از سه دهه است که بحث از معناداری «علم اقتصاد اسلامی»، و ماهیت آن، به یکی از دغدغه‌های اندیشمندان مسلمان تبدیل شده است؛ این بحث تحت تأثیر دیدگاه‌های متفاوت در مورد نحوة تعامل میان اسلام و مدرنیته قرار دارد. کاربرد هر دیدگاه در اقتصاد منجر به نوع خاصّی از تعامل بین اندیشة اسلامی و اقتصاد مدرن و در نتیجه نوع خاصّی از اقتصاد اسلامی و روش‌شناسی آن خواهد شد. فرضیة اساسی مقالة حاضر آن است که قرار گرفتن اقتصاد اسلامی در مرحلة پیش‌علم و اتّفاق‌نظر نداشتن بر سر مبانی تصوّری و تصدیقی و روش‌شناسی آن، تکوین فلسفه اقتصاد اسلامی را در چارچوب نظریة تمدّن‌گرایی اسلامی ضروری می‌سازد. یافته‌های این تحقیق، که به روش تحلیلی انجام شده، نشان‌دهنده برتری روش توسعة فلسفة علم اسلامی و به‌کارگیری آن در حوزة اقتصاد نسبت به اسلامی‌سازی فلسفة اقتصاد و روش‌های مستقیم و غیرمستقیم تولید دانش اقتصاد اسلامی است. از این‌رو، رسالت فلسفة اقتصاد اسلامی، تأمین مبانی اقتصاد اسلامی و تکوین روش‌شناسی با بهره‌گیری از فلسفة اسلامی در حوزه‌های مختلف آن است. مباحثی چون نحوة تعامل مکتب، نظام و دانش اقتصاد اسلامی، روش نظریه‌پردازی و ارزیابی نظریه‌ها در اقتصاد اسلامی، ارزیابی نهادهای مدرن اقتصاد، بحث علّیت، اصالت جامعه یا فرد و فلسفة تاریخ، از مباحث عمدة فلسفة اقتصاد اسلامی‌اند.
واژه‌های کلیدی: مواجهه اندیشه اسلامی با مدرنیته، اقتصاد اسلامی، فلسفة اقتصاد اسلامی، علم دینی، اسلامی‌سازی معرفت، فلسفة اقتصاد رایج.