فلسفه فقه سیاسی

توضیح

فقه سیاسی به‌مثابه گرایشی بینارشته‌ای در عرصة فقه که مسائل و موضوعات سپهر سیاست را مورد عنایت قرار می‌دهد، گرچه در همة اعظم فقهی وجود داشته است، ولی نظام اسلامی با محوریت فقه بر ضرورت آن تغییر کرده است. این گرایش در عصر حاضر حاضری حکومتی برای ادارۀ شریعت‌مدار و مطلوب و کارآمد جامعه به خود گرفته‌است و اهدافی چون ادارۀ زندگی، دین و دنیای مردم و نیز پاسخگویی به نیازهای همه جانبه ای زندگی فردی، و حکومتی اجتماعی مؤمنان و جامعه اسلامی را برعهده دارد. این گرایش بینارشته‌ای در عرصۀ سیاست، باوجود اشتراکی که با سایر گرایش‌های علوم سیاسی مانند فلسفۀ سیاسی، کلام سیاسی و اخلاق سیاسی در برخی از موضوعات و مسائل از جاهای مختلف چون روش، غایت و هدف، منابع و مخاطب دارد، نسبت به آن‌ها متمایز بوده و کارویژه‌ها است. متفاوتی را نیز برعهده گرفته است. با توجه به گرایش‌های بینارشته‌ای در عرصة سیاست، فقه سیاسی را باید در رده‌بندی، در زمینه پشتیبانی‌شده نسبت‌ب ه فلسفۀ سیاسی و کلام سیاسی و همچنین حمایت‌کننده نسبت‌به اخلاق سیاسی ارزیابی کرد. روش فقه از سیاسیحیث، تابع علم فقه است و از روش اجتهاد در پردازش و بررسی و ارائة احکام بهره می‌گیرد، بنابراین نسبت به گرایش‌هایی چون فقه عبادی، از حیثیت‌های نظری، به عقل و بنای عقلا و از نظر فکری، به تعبیرات متمایز می‌شود. گسترۀ فقه سیاسی تابعی از اقتضائات و شرایط زمانه است و از خصوصیات فردی در زمان قبض‌ید فقیهان، تا پرداختن به زندگی اجتماعی و حکومتی مختلف و ادارۀ زندگی شهر جامع اسلامی در صورت بسط و اقتدار اجتماعی فقیهان، امتداد می‌یابد.
واژه‌های کلیدی: فقه، فقه سیاسی، گرایش بینارشته های، سیاست، فقه حکومتی، نظام سیاسی، اجتهاد.