قرار بازداشت موقت از منظر فقه و قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲

توضیح

تحقیق حاضر به بررسی مبانی قرار بازداشت موقت در فقه اسلامی و تطبیق آن با جایگاه تقنینی این قرار اختصاص دارد. در این راستا، نگارنده، به بررسی مصادیق بازداشت موقت در منابع اسلامی و تبیین قواعد فقهی موافق یا مخالف با بازداشت موقت پرداخته است. یافته های تحقیق حاکی از این است که تنها موردی که به یقین می توان حمل بر استفاده از نهاد بازداشت موقت در منابع اسلامی نمود، منحصر به نگه داشتن متهم به قتل عمد تا شش روز جهت اقامه بینه است و بنابراین بازداشت موقت خاستگاه شرعی ندارد. در قواعد فقهی نیزادله ای همچون اصل برائت، منع تعجیل در عقوبت، منع مجازات مضاعف و حرمت آبروی مومن اقتضا می نماید که حکم اولیه دائر بر ناروا بودن استفاده از بازداشت موقت باشد و استفاده از این قرار، صرفا بر مبنای قاعده‌ی اضطرار و با لحاظ شرایط این قاعده قابل توجیه است. در استفاده از بازداشت موقت، شرط تناسب میان خطر آزادی متهم و سلب آزادی وی و محدود بودن زمان آن به برقراری شرایط اضطرار باید رعایت گردد و اجباری نمودن موارد بازداشت موقت فاقد محمل شرعی است. در تطبیق شرع با قانون، تغییرات قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، از حیث تضییق اعمال بازداشت موقت،نظارت بر آن و حذف بازداشت موقت اجباری، سازگاری بسیاری با مبانی فقهی بازداشت موقت دارد.
واژه‌های کلیدی: بازداشت موقت، فقه اسلامی، برائت، اضطرار، مصلحت