قلمرو دخالت دین در عرصۀ امور اجتماعی و سیاسی از دیدگاه امام خمینی(ره)

توضیح

دین پژوهان همواره با این سؤالات روبه رو هستند: دین چیست؟ آیا دین مجموعه ای از گزاره های آسمانی است که از جانب «روح الهی» به انسان تفضل شده است؟ آیا وظیفۀ انسان در برابر این گزاره های آسمانی ـ حتی اگر علیه او باشد ـ اعتراف و تسلیم است؟ آیا دین یک احساس درونی و روانی است؟ آیا احساس وابستگی و تعلق انسان، به صورت دین نشان داده شده است؟ آیا دین مخلوق خدا است یا مخلوق انسان و محصول از خود بیگانگی انسان؟ اصولاً دین چه ابعادی دارد؟ آیا دین در امور اجتماعی و سیاسی دخالت دارد؟ حد و میزان دخالت دین در جامعه و سیاست چیست؟ آیا دخالت دین در جامعه امری تحکمی و تعبدی است تا انسان در برابر آن تسلیم باشد، یا امری طبیعی است؟ این دخالت «فضولی» و نا آگاهانه است و موجب آزادگی انسان یا کاملاً به حق و عالمانه است و موجب آسایش و رضایت انسان؟
این ها و ده ها سؤال دیگر از این قبیل اگر بی پاسخ بماند، نمی توان از حدود دخالت دین در عرصۀ امور اجتماعی و سیاسی سخن گفت. اگر آهنگ دخالت دین در جامعه و سیاست با تحکم و تکلف نواخته شود، عاقبت «سامعۀ انسان» را آزرده خواهد کرد. باید ابتدا بین دین و انسان، سازگاریِ طبیعی و هماهنگیِ واقعی برقرار باشد تا بتوان دخالت یکی را در دیگری طبیعی و جاودانه دانست.