قلمرو مجازات تعزیری در فقه اسلامی

توضیح

در فقه قاعده ای وجود دارد به نام«التعزیر فی کلّ معصیّه»که از اهمیّت بسیاری در فقه جزایی برخوردار است؛ زیرا مبنا و ملاک مشروعیّت بسیاری از احکام و قوانین اسلامی و بسیاری از اعمالی که در قوانین موضوعه فعلی، به ویژه بخش تعزیرات، جرم تلّقی و برای آنها مجازات تعیین شده و نصّ و دلیل خاصّی برای آنها در شرع مقدّس اسلام وارد نشده است، می باشد. برخی از فقهای اسلامی با استناد به این قاعده( 1) مبنا و ملاک اعمال مجازات تعزیری را هم در گناهان کبیره و هم در گناهان صغیره می دانند، ولی برخی دیگر از فقهای اسلامی معتقدند مجازات تعزیری فقط در گناهان کبیره است و مرتکبان گناهان صغیره را نمی شود تعزیر کرد. عدّه ای از فقها با این بیان که تعزیر به منظور تنبیه و تادیب انجام می گیرد، قتل (اعدام) تعزیری را جایز نمی دانند. اما برخی دیگر از فقها و دانشمندان شیعه و سنّی تصریح کرده اند: تعزیر شامل اعدام هم می شود؛ چون اختیارش دست حاکم است و او بر حسب مصلحت و به تناسب جرم اقدام می کند، حتّی اگر به درجه اعدام هم برسد. در این مقاله این دو موضوع از دیدگاه فقهای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و نظر راجح و مناسب برگزیده شده است.
واژه‌های کلیدی: تعزیر، معصیت، گناه کبیره، گناه صغیره.