ماهیت «دیه» در قتل عمدی و قتل خطئی (خطای محض)

توضیح

"اگر چه به حکم شرع،در مواردی از جنایات عمدی که قصاص در آن جایز نیست نیز،دیه پرداخت می‌گردد لیکن با توجه به احکام شرعی وارد شده‌ در باب مجازات اسلامی،ماهیت و آثار و احکام«دیه»در قتل عمدی؛با ویژگیهای قتل خطای محض و شبه عمد-بخصوص خطای محض یا قتل خطئی، تفاوتهایی دارد که در این مقاله،سعی بر آن شده است تا اهم این موارد،مورد بررسی و تحقیق واقع شود: در ماده(12)از قانون مجازات اسلامی، که مجازاتهای مقرر در قانون را در پنج قسم، تفکیک کرده است که عبارتند از:1-حدود؛ 2-قصاص؛3-دیات؛4-تعزیرات؛ 5-مجازاتهای باز دارنده؛که مجازات دیه را به‌ موجب ماده(15)،مالی دانسته که از طرف‌ شارع،برای جنایت تعیین شده است و در موارد 294 الی 296 مواردی را که در قتل خطای‌ محض،شبه عمد و عمد باید دیه پرداخت‌ گردد مشخص نموده است. همچنین به موجب ماده‌ (206)وقوع قتل،در موارد زیر عمدی است: 1-مواردی که قاتل با انجام کاری،قصد کشتن فرد معین یا افرادی نا معین از یک جمع‌ را،دارد و به این ترتیب؛قاتل(که قاصد در قتل است)کاری را که انجام می‌دهد(چه نوعا کشنده باشد و چه نوعا کشنده نباشد ولی در (به تصویرصفحه مراجعه شود) عمل سبب قتل می‌گردد)،تأثیری در نوع قتلی که‌ به اعتبار قصد نتیجه عمد شناخته شده است؛ ندارد. همچنین مواردی نیز وجود دارد که به محض‌ این حق ساقت شد،تعیین دیه برای‌ اولیای دم-به حکم شرع و قانون-جایگزین‌ آن خواهد شد و این،همان مواردی است که‌ در بند ج از ماده(295)به مواردی از جنایات‌ عمدی که در آنها قصاص جایز نمی‌باشد و باید دیه پرداخت گردد؛تعبیر گردیده است."